Tìm về với cội nguồn của dòng sông Hương qua câu hỏi “Người nào đã đặt tên cho dòng sông?”, nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường ko chỉ dựng lên bức tranh sông Hương hoang dại phóng khoáng nhưng mộng mơ lãng mạn, không những thế nhà văn còn khẳng định mối quan hệ gắn bó giữa con người xứ Huế và dòng sông xứ sở đó. Bài
phân tích tác phẩm Người nào đã đặt tên cho dòng sông của Hoàng Phủ Ngọc Tường sẽ cùng các em tìm hiểu cụ thể về những nội dung rực rỡ này.

Mục Lục bài viết:
1. Dàn ý cụ thể
2. Bài mẫu số 1
3. Bài mẫu số 2
4. Bài mẫu số 3
5. Cảm nhận về Người nào đã đặt tên cho dòng sông của Hoàng Phủ Ngọc Tường
6. Dàn ý phân tích tác phẩm Người nào đã đặt tên cho dòng sông
7. Cảm tưởng lúc đọc bút kí Người nào đã đặt tên cho dòng sông
8. Phân tích vẻ đẹp của con sông Hương trong bài kí Người nào đã đặt tên cho dòng sông
9. Hình tượng sông Hương trong tác phẩm Người nào đã đặt tên cho dòng sông

Đề bài: Phân tích tùy bút Người nào đã đặt tên cho dòng sông của Hoàng Phủ Ngọc Tường

Phân tích tác phẩm Người nào đã đặt tên cho dòng sông của Hoàng Phủ Ngọc Tường
 

I. Dàn ý Phân tích tác phẩm Người nào đã đặt tên cho dòng sông của Hoàng Phủ Ngọc Tường (Chuẩn)

1. Mở bài

*  Giới thiệu tác giả, tác phẩm:
– Hoàng Phủ Ngọc Tường (1937) là nhà văn xứ Huế, có phong cách nghệ thuật lạ mắt với sở trường là tùy bút, bút kí.
– Bài kí “Người nào đã đặt tên cho dòng sông?” rút từ tập bút kí cùng tên trình bày cái “tôi” uyên bác trữ tình và vẻ đẹp của tự nhiên xứ Huế.

2. Thân bài

-Nhan đề bài kí:
+ Nhan đề lạ mắt, mới lạ bằng cách sử dụng câu hỏi tu từ.
+ Nhấn mạnh vẻ đẹp trữ tình của sông Hương – dòng sông lịch sử, cho thấy khát vọng về cái đẹp và xây dựng cái đẹp của con người xứ Huế…(Còn tiếp)

>> Xem cụ thể Dàn ý Phân tích tác phẩm Người nào đã đặt tên cho dòng sông của Hoàng Phủ Ngọc Tường tại đây.
 

II. Bài văn mẫu Phân tích tùy bút Người nào đã đặt tên cho dòng sông của Hoàng Phủ Ngọc Tường
 

1. Phân tích tác phẩm Người nào đã đặt tên cho dòng sông của Hoàng Phủ Ngọc Tường, mẫu số 1 (Chuẩn):

Với vốn tri thức phong phú về văn hóa, lịch sử, địa lí, triết học, những trang viết của Hoàng Phủ Ngọc Tường luôn có sự liên kết hài hòa, thuần thục giữa chất trí tuệ và chất trữ tình cùng cách dùng từ ngữ, lối hành văn súc tích, hướng nội, mê đắm và tài hoa. Bài bút kí “Người nào đã đặt tên cho dòng sông” được viết tại Huế vào năm 1981 là một trong số những tùy bút xuất sắc nhất, tiêu biểu cho phong cách văn học của Hoàng Phủ Ngọc Tường.

Trước hết, nhà văn đã dùng vốn hiểu biết phong phú và thâm thúy của mình để tái tạo một cách chân thực và rõ nét thủy trình của sông Hương với những vẻ đẹp không giống nhau từ thượng nguồn cho tới lúc nằm trọn mình trong lòng của thị thành Huế mộng mơ. Ở thượng nguồn, vẻ đẹp của sông Hương đã được tác giả khắc họa bằng những hình ảnh so sánh lạ mắt, thú vị. Sông Hương được ví như “một bản trường ca của rừng già, rần rộ giữa bóng cây đại nghìn, mãnh liệt qua những ghềnh thác, cuộn xoáy như cơn lốc vào những đáy vực bí mật”. Với việc sử dụng câu văn dài, được tách thành nhiều vế cùng các động từ mạnh “rần rộ’, “cuộn xoáy” và những hình ảnh lạ mắt, tác giả đã làm hiện lên một sông Hương với vẻ đẹp mãnh liệt, hùng tráng, nhưng ở dòng sông đó ta còn thấy vẻ đẹp “dịu dàng và say đắm giữa những dặm dài chói lọi màu đỏ của hoa tử quy rừng”. Thêm vào đó, ở thượng nguồn, sông Hương còn được so sánh với “cô gái Di-gan phóng khoáng và man dại” – một vẻ đẹp giản dị và trong sáng. Cuối cùng, sông Hương ở thượng nguồn giống như “người mẹ phù sa của một vùng văn hóa xứ sở”. Hình như, sông Hương giống như một cái nôi, giống như một người mẹ đã sinh ra và nuôi dưỡng những nét đẹp văn hóa nghìn đời của thị thành Huế. Có thể thấy, bằng hàng loạt những hình ảnh so sánh lạ mắt, sông Hương ở thượng nguồn như một sinh thể đa tính cách, có vẻ đẹp hùng tráng mãnh liệt nhưng cũng có vẻ đẹp dịu dàng, nữ tính.

Nếu ở thượng nguồn, sông Hương là một sinh thể đa tính cách thì lúc về tới ngoại vi của thị thành Huế tác giả đã cho người đọc thấy được vẻ đẹp dịu dàng, trầm ngâm của nó. Bằng cặp mắt quan sát đầy tinh tế của mình, ở ngoại vi thị thành Huế, sông Hương hiện lên như “người gái đẹp nằm ngủ mơ mòng giữa cánh đồng Châu Hóa đầy hoa dại” – một người con gái đẹp với những điều cong mềm mại bởi dòng sông đó đang chuyển dòng một cách liên tục và đang uốn mình để khoe, để phô diễn những đường cong duyên dáng, mềm mại của mình. Thêm vào đó, sông Hương còn hiện lên là một người con gái dịu dàng, duyên dáng và luôn biết cách tự làm mới bản thân mình bằng cách thay đổi liên tục sắc áo của chính mình “sớm xanh, trưa vàng, chiều tím”. Ở nơi đây, sông Hương còn mang trong mình vẻ đẹp trầm ngâm, “như triết lí, như cổ thi” bởi nó ẩn mình  trong “những rừng thông u tịch” và “lăng tẩm khổng lồ”.

Sông Hương thơ mộng giữa thị thành Huế

Nếu sông Hương ở ngoại vi thị thành hiện lên với vẻ đẹp của một người con gái đẹp – mềm mại, dịu dàng nhưng đồng thời cũng mang vẻ đẹp trầm ngâm thì sông Hương lúc đã nằm trọn trong lòng thị thành Huế lại mang nét đẹp riêng. Trong lòng thị thành, sông Hương giống như “điệu slow tình cảm dành riêng cho Huế”. Đặc trưng, với vốn hiểu biết phong phú và sâu rộng của mình, ông đã đi so sánh sông Hương với những dòng sông khác trên toàn cầu để làm rõ nét khác lạ của sông Hương. Trước hết, tác giả đã so sánh sông Hương với “sông Xen của Pa-ri, sông Đa-nuýp của Bu-đa-pét” để thấy điểm giống nhau giữa chúng là nằm trọn trong lòng thị thành nhưng đồng thời qua đó cũng thấy được nét khác lạ của sông Hương chính ở chỗ sông Hương vẫn giữ được cho Huế vẻ đẹp của một đô thị, một thị thành cổ  với những cây đa, cây cừa cổ thụ, với những ánh lửa thuyền chài lập lòe trong đêm… Thêm vào đó, tác giả đã so sánh sông Hương với sông Lê-nin-grat của Nga để thêm một lần nữa thấy sự khác lạ của sông Hương. Nếu Lê-nin-grat chảy nhanh, lưu tốc mạnh thì sông Hương lại hoàn toàn khác, nó có điệu chảy lặng lờ, chậm rãi, “cơ hồ chỉ còn là mặt hồ yên tĩnh”. Nét chậm rãi, lưu tốc chậm đó của sông Hương có thể cảm thu được bằng thị giác qua trăm nghìn những cánh hoa đăng trôi nhẹ nhõm, “như vương vấn của một nỗi lòng”. Sông Hương ở trong lòng thị thành Huế như bản nhạc trữ tình nhẹ nhõm, chậm rãi dành riêng cho mảnh đất cố đô. Cùng với đó, ở nơi đây, sông Hương còn hiện lên như “một người tài nữ đánh đàn lúc đêm khuya” – một người chơi đàn rất giỏi và lạ mắt. 

Có thể thấy, nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường đã mô tả lại một cách cụ thể, sinh động và lạ mắt về thủy trình của sông Hương từ thượng nguồn tới trước lúc ra biển. Nhưng ko chỉ ngừng lại ở đó, bằng tất cả tình yêu, sự say đắm với sông Hương, với Huế, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã viết về sông Hương ở vẻ đẹp của lịch sử và thi ca. Trước hết, sông Hương hiện lên là dòng sông của lịch sử. Nhìn lại suốt cả chặng đường dài của lịch sử dân tộc, sông Hương đã góp sức mình làm nên những trang sử hào hùng của dân tộc. Thời kì dựng nước, nó là dòng sông biên thùy xa xôi, thời kì trung đại, gắn với tên tuổi của người hùng Nguyễn Trãi. Và để rồi trong suốt thế kỉ XIX hay trong cuộc cách mệnh tháng Tám năm 1945 và cả mùa xuân năm 1968, sông Hương đã ghi dấu lại những chiến công vẻ vang của dân tộc. Thêm vào đó, sông Hương còn là dòng sông của cuộc đời. Nó như một người con gái dịu dàng của quốc gia. Người con gái đó lúc nghe lời gọi, đã “sẵn sàng hiến cuộc đời mình để làm một chiến công” và để rồi lúc trở về với cuộc sống đời thường, sông Hương lại là một người con gái dịu dàng. Và cuối cùng, sông Hương chính là dòng sông của thi ca, là một dòng sông đẹp và là nguồn cảm hứng của biết bao thi sĩ, nhà văn. Dòng sông đó ko bao giờ lặp lại mình trong các sáng tác của các nghệ sĩ, mỗi thi sĩ lại có những cảm nhận riêng về nó. Ta có thể bắt gặp những sông Hương với vẻ đẹp không giống nhau trong thơ của Tản Đà, Cao Bá Quát, Bà huyện Thanh Quan…

Tóm lại, bằng vốn hiểu biết hướng nội, văn phong mê đắm, tài hoa cùng tình yêu say đắm với sông Hương, với xứ Huế mộng mơ, Hoàng Phủ Ngọc Tường qua bút kí “Người nào đã đặt tên cho dòng sông” đã trình bày một cách lôi cuốn, sinh động vẻ đẹp của sông Hương.

——————-HẾT BÀI 1————————-

Tùy bút Người nào đã đặt tên cho dòng sông? ko chỉ gợi ra những tưởng tượng về dòng sông Hương xinh đẹp, mộng mơ của xứ Huế nhưng còn trình bày được vốn am tường thâm thúy, tình cảm gắn bó sâu nặng và cả nét tài hoa nghệ sĩ của người cầm bút. Tiếp tục tìm hiểu về tùy bút này, kế bên bài Phân tích tùy bút Người nào đã đặt tên cho dòng sông, các em có thể tìm hiểu thêm về hình tượng dòng sông hương cũng như chất trữ tình đậm nét trong tác phẩm qua việc tham khảo: Hình tượng sông Hương trong tác phẩm Người nào đã đặt tên cho dòng sông, Vẻ đẹp trữ tình của hình tượng dòng sông qua tác phẩm Người lái đò sông đà và Người nào đã đặt tên cho dòng sông, Cái tôi trữ tình của Hoàng Phủ Ngọc Tường trong tùy bút Người nào đã đặt tên cho dòng sông, Phân tích Hành trình đi tìm vẻ đẹp của sông Hương nơi đầu nguồn trong đoạn Người nào đã đặt tên cho dòng sông.
 

2.  Phân tích bài Người nào đã đặt tên cho dòng sông của Hoàng Phủ Ngọc Tường, mẫu số 2:

Hoàng Phủ Ngọc Tường ko phải là nhà văn gốc Huế, ông vốn gốc người Quảng Trị, nhưng từ lúc sinh ra ông đã ở Huế và cho tới tận cuối đời ông vẫn gắn bó với đất Huế. Có nhẽ cũng chính vì thế nhưng nhà văn có một tình yêu và sự nghiên cứu rất thâm thúy về văn hóa, lịch sử, địa lý của xứ Huế, là cơ sở vững chắc để viết được bài tùy bút này xuất sắc tới vậy. Nhà văn luôn sáng tác với một phong cách nghệ thuật riêng lẻ, tác phẩm của ông luôn mang một sức liên tưởng dồi dào và lối hành văn mê đắm, hài hòa, liên kết thuần thục giữa cái chất trữ tình và trí tuệ, giữa nghị luận sắc bén và niềm suy tư đa chiều. Chính những đặc điểm đó ở nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường nhưng nền văn học Việt Nam mới có được những trang bút ký tuyệt vời có trị giá thâm thúy cho tới tận ngày hôm nay.

Tác phẩm Người nào đã đặt tên cho dòng sông được viết vào ngày 4-1-1981, tại Huế, được in trong tập sách cùng tên, bài bút gồm có ba phần, đoạn trích chúng ta được học nằm ở phần mở đầu, chủ yếu nói về vẻ đẹp thơ mộng trữ tình của dòng Hương giang lững lỡ giữa trời Huế mộng mơ.

Hoàng Phủ Ngọc Tường viết những trang bút ký này bằng tất cả tình mến thương cùng xúc cảm dâng trào của mình trong nỗi niềm với Huế. Hình ảnh sông Hương hiện lên như hình ảnh một cô gái Huế xinh đẹp, diễm tình, mái tóc đen dài như suối, tính cách của cô gái mang đầy màu sắc mới mẻ, có phong cách lúc mạnh lúc dịu dàng uyển chuyển.

Mở đầu, dưới sự am tường thâm thúy về địa lý, tác giả mang đến cho người đọc người nghe cái vẻ đẹp của cảnh sắc tự nhiên nhiều chủng loại phong phú cùng sức quyến rũ của dòng sông. Sông Hương được nhìn nhận trên vẻ đẹp phong cảnh địa lý của xứ Huế và trái lại vẻ xinh đẹp của tự nhiên hai bên bờ sông cũng được dòng sông nâng đỡ làm nổi trội hẳn, giữa chúng là sự tương hỗ, phụ trợ cho nhau tạo nên một vẻ đẹp rất Huế, rất thơ  mộng. Sông Hương chảy qua ba đoạn lớn, sông Hương chảy giữa lòng Trường Sơn, sông Hương chảy ở ngoại vi thị thành Huế, cuối cùng là sông Hương chảy qua thị thành, và chính lúc lúc này dòng Hương Giang đã in bóng cái vẻ đẹp tuyệt mỹ của kinh thành Phú Xuân.

Sông Hương trong ko gian núi rừng Trường Sơn, in bóng những vẻ đẹp nhưng núi rừng Trường Sơn đã tạo nên, đã góp phần tạo nên nên dòng sông xinh đẹp. Và để làm rõ điều này tác giả đã đưa vào bài bút ký ba hình ảnh so sánh và nhân hóa đặc thù ấn tượng, “sông Hương như một bản trường ca của rừng già”,  một hình ảnh so sánh hết sức lạ mắt mới lạ, cho thấy cái phong cách của tác giả trong việc liên tưởng rất phong phú và mạnh mẽ đậm chất Hoàng Phủ Ngọc Tường. Sông Hương mang cái chất hào hùng, dài vô tận, nằm giữa lòng Trường Sơn với khuôn mặt vừa hùng vĩ vừa hùng tráng, cũng rất đỗi trữ tình. Tất cả thể trong cái nhịp chảy của nó “rần rộ giữa bóng cây đại nghìn”, “mãnh liệt qua những ghềnh thác”, “cuộn xoáy như những cơn lốc”, tác giả sử dụng những động từ mạnh để nhấn mạnh cái hùng tráng của dòng sông. Nhưng ko chỉ thế dòng sông cũng chẳng kém phần thơ mộng trữ tình lúc chảy qua “những dặm dài chói lọi màu đỏ của hoa tử quy rừng” và giữa cái cảnh sắc đó dòng sông lại mang những phẩm chất khác hẳn “dịu dàng và say đắm”. Cả dòng sông tồn tại như một sinh thể mang những nét tính cách đối lập nhau nhưng vẫn rất hài hòa tạo nên một vẻ đẹp nhiều chủng loại phong phú, một sức sống mãnh liệt cho dòng Hương giang.

Nhưng chưa ngừng lại ở đó, tự cảm thấy vẫn chưa lột tả hết được cái vẻ đẹp, cái tính cách của dòng sông ở đoạn này, nên nhà văn dùng tiếp một hình ảnh nhân hóa đầy thông minh, tác giả so sánh sông Hương giống như “một cô gái Di-gan phóng khoáng và man dại”, giống như bộ tộc sống du mục, tự do mạnh mẽ có phần hoang dại, làm ta liên tưởng tới những cô gái với vũ khúc tình tứ, cháy bỏng, say mê lòng người. Dòng sông qua mô tả của tác giả trở thành có phong cách và tâm hồn khoáng đạt, chính rừng già đã un đúc cho nó một khả năng gan góc, một tâm hồn tự do và trong sáng. Cái phong cách và tâm hồn đó lại chính là thứ nhưng dòng sông muốn giấu đi và ẩn mình trong núi nghìn sâu thẳm, ngay lúc ra khỏi rừng già, nó đã tức tốc kết thúc phần đời hùng tráng đó tại cửa rừng và ném chìa khóa vào lòng sâu của vực thẳm dưới núi Kim Phụng. Việc Hoàng Phủ Ngọc Tường tìm tới được vùng thượng nguồn con sông, trình bày cái sự kỳ công, lòng khám phá ko ngừng, cái sự tinh tế trong cảm nhận của nhà văn, trình bày được quá trình lao động nghệ thuật công phu và vất vả của tác giả.

Ngay sau lúc ra khỏi rừng già sông Hương đã vặn mình và khoác lên mình một tấm áo với nét đẹp hoàn toàn mới lạ, làm cho chúng ta hơi ngỡ ngàng, bối rối. Tác giả so sánh vẻ đẹp của sông Hương như “người mẹ phù sa của vùng văn hóa xứ sở”, mang trong mình vẻ đẹp dịu dàng đầy trí tuệ, nuôi dưỡng những đứa con xứ Huế, bồi đắp nên nền văn hóa hai bên bờ sông cho cố đô băng dòng phù sa ngọt ngào, ấm áp. Sự lặng lẽ chảy, lặng lẽ hiến dâng bồi đắp phù sa để tạo nên nên nền văn hóa rực rỡ, giống như một người mẹ hiền lúc nào cũng lặng thầm, hi sinh chịu đựng, tất cả vì những đứa con thân yêu, người mẹ đó chẳng yêu cầu gì, chỉ mong sao con mình lớn khôn, nay mai tỏa khắp phương trời. Tới đây tác giả đã thực sự thành công lúc biến một dòng sông vốn vô tri vô giác, nay đã trở thành một sinh thể có xúc cảm, có phong cách, biết hi sinh như một con người thực thụ, để lại cho người đọ người nghe những ấn tượng vô cùng thâm thúy về dòng sông.

Bài văn mẫu Phân tích tùy bút Người nào đã đặt tên cho dòng sông của Hoàng Phủ Ngọc Tường

Hết phần chảy ở giữa Trường Sơn, sông Hương mở màn một thời đoạn mới trong cuộc đời của mình ở vùng ngoại vi kinh thành Huế, đi qua vùng Châu Hóa đầy hoa dại, hết sức lãng mạn, hết sức thi vị. Mang vẻ đẹp của “người gái đẹp”, trong cảm nhận của nhà văn cô gái đó đang nằm ngủ mơ mòng, thì người yêu mong đợi tới và đánh thức. Sở dĩ tác giả có liên tưởng tương tự là bởi dòng sông khúc này nước chảy rất êm đềm. Hành trình về xuôi, hành trình chảy ra cửa biển Thuận An của sông Hương giờ đây giống như một cuộc tìm kiếm có ý thức, tìm kiếm người yêu trong mộng. Thế nên đoạn chảy này được tác so sánh như cuộc tìm kiếm và đuổi bắt, hào hoa và đầy say mê. Đây là hành trình của những người yêu nhau tìm về với nhau, là hành trình của nàng công chúa đi tìm chàng hoàng tử trong mơ. Dòng sông mang trong mình đầy đủ những sức sống mới những vóc dáng mới, chuyển dòng một cách liên tục, “vòng giữa những khúc quanh đột ngột, uốn mình theo những đường cong thật mềm”. Tác giả ngắm nhìn dòng sông nhưng tưởng tượng tới “người gái đẹp” đang phô ra những đường cong quyến rũ đầy lôi cuốn của mình, đây là dòng liên tưởng đầy thông minh và mạnh mẽ của nhà văn.

Sông Hương lúc đi qua vùng Châu Hóa ko chỉ mang vẻ đẹp mềm mại quyến rũ của người con gái nhưng còn mang những vẻ đẹp rất nhiều chủng loại và phong phú. “Có lúc sắc nước trở thành xanh thẳm”, “mềm như tấm lụa”, một vẻ đẹp mềm mại, yên bình tới thế. Rồi dòng sông lúc đi qua những ngọn đồi, mặt nước phản quang thành những mảng màu rực rỡ, “sớm xanh, trưa vàng, chiều tím”, thật kỳ thú và dòng Hương Giang như một bức tranh nhiệm màu, rực rỡ vô cùng. Lúc sông Hương đi qua những lăng tẩm thì lại trở thành trầm ngâm, cổ thi, tạo cảm giác như dòng sông Hương đang chiêm nghiệm, thành kính, suy nghĩ về lịch sử của những ông hoàng bà chúa xưa kia đã từng huy hoàng như thế nào, và rồi ông Hương bỗng bừng sáng, trẻ trung hơn hẳn lúc nghe thấy âm thanh của thị thành.

Cuối cùng tác giả mang đến cảnh sông Hương nằm trong vòng tay của kinh thành Huế như người con gái đang e ấp trong vòng tay của ý trung nhân, và lúc sẵn sàng rời xa người yêu. Nhà văn thật tài tình lúc sáng tác ra những hình ảnh lạ mắt “chiếc cầu trắng của thị thành in ngần trên nền trời, nhỏ nhắn như vành trăng non”, gợi ra một mối tình mới chớm của người con gái Huế. Rồi thì “dòng sông mềm hẳn đi như tiếng “vâng” ko nói ra của tình yêu”, như tấm lòng thẹn thùng, xẻn lẻn của cô gái Huế trong tình yêu đầu đời.

Tác giả so sánh sông Hương như một điệu “slow” của xứ Huế, chậm rãi, như một “mặt hồ yên tĩnh”,  “điệu chảy lặng lờ của nó ngang qua thị thành… Đấy là điệu slow tình cảm dành riêng cho Huế”, những câu văn mang theo âm nhạc chậm trễ  hòa vào lòng người đọc, du dương, mềm mại, ý nhị, một sức liên tưởng đầy thi vị, lãng mạn. Rồi thì nhà văn lại tiếp tục có những liên tưởng mới hết sức thú vị “sông Nê-va cuốn trôi những phiến băng lô xô”, “mỗi phiến băng chở một con hải âu tinh nghịch đứng co lên một chân, thích thú với chiếc thuyền xinh đẹp của chúng”. Tác giả muốn hóa mình thành con chim hải âu trôi nhanh ra biển trên chiếc tàu thủy tinh đó, rồi cuối cùng chẳng kịp nói lời tạm biệt với lũ bạn trên bờ vì tàu trôi nhanh quá, thế tác giả mới thấm thía nhớ về sông Hương và “chợt thấy quý cái điệu chảy lặng lờ của nó lúc đi qua thị thành”. Kiểu chảy lững lờ đó khiến ta liên tưởng tới một cô gái, xẻn lẻn nửa muốn đi, nửa lại muốn ở, chẳng nỡ rời xa vòng tay dấu yêu của ý trung nhân, lòng đầy vương vấn. Với lối viết sinh động và thông minh, tác giả biến dòng Hương giang thành một “nàng thơ” vừa phong cách lại vừa e ấp, dịu dàng đắm mình trong tình yêu cùng chàng trai xứ Huế mộng mơ.

Hơn thế nữa sông Hương còn là nhân chứng cho lịch sử biết bao thăng trầm hưng thịnh của cố đô Huế “vẻ vang soi bóng kinh thành Phú Xuân”, những dấu ấn, những sự kiện ko bao giờ có thể quên lãng của dân tộc Việt Nam, đều được sông Hương chứng kiến và khắc cốt ghi tâm. Sông Hương chính là biểu tượng đẹp tươi nhất xây dựng cho Huế một hình ảnh xinh đẹp thơ mộng, suốt mấy nghìn năm văn hiến của quốc gia. Một vẻ đẹp lặng lờ, ẩn sâu trong đó là nét phong cách, sông Hương đã có từ lâu nhưng nó chưa bao giờ già cỗi, nó vẫn mang trong mình tâm huyết yêu đương của cô gái đang độ xuân thì.

Bằng óc thông minh, liên tưởng tài tình, sự quan sát tỉ mỉ, tinh thế, sự am tường tinh tường về các tri thức xã hội, văn hóa của xứ Huế tác giả Hoàng phủ Ngọc Tường đã cho ra đời một tác phẩm bút ký thật rực rỡ, như họa vào lòng người đọc người nghe một bức tranh Huế và sông Hương tuyệt đẹp, vẻ đẹp vừa thân thiện, lại thiêng liêng, nhưng cũng rất dịu dàng nhát gan. Tất cả như hướng độc giả tới cái khát khao một lần được về thăm Huế, đứng trên cây cầy Tràng Tiền vắt ngang sông Hương nhưng chiêm ngưỡng dòng sông cho thỏa nỗi lòng.

——————-HẾT BÀI 2————————-
 

3. Phân tích tùy bút Người nào đã đặt tên cho dòng sông của Hoàng Phủ Ngọc Tường, mẫu số 3 (Chuẩn):

“Đường vô xứ Nghệ quanh quanh
Non xanh nước biếc như tranh họa đồ”.

Đã người nào tới Huế nhưng chưa một lần thử nghe hát trên dòng sông Hương chưa? Sông Hương chính là biểu tượng của xứ Huế mộng mơ, dưới ngòi bút của Hoàng Phủ Ngọc Tường, sông Hương lại mang một vẻ đẹp nữ tính, dịu dàng. Nhà văn đã dựng lên một bức tranh tự nhiên với phong cảnh hữu tình đó là dòng sông quê hương qua bài kí “Người nào đã đặt tên cho dòng sông?”

Hoàng Phủ Ngọc Tường là một nhà văn, nhà khảo cứu văn học, văn hóa. Ông là một nhà văn chiến sĩ, có phong cách nghệ thuật lạ mắt và có sở trường về thể kí đồng thời là người đã có công đưa thể kí Việt Nam tăng trưởng lên tới đỉnh cao của văn học. “Người nào đã đặt tên cho dòng sông?” là một trong tám bài kí được xuất bản lần đầu năm 1986. Tác phẩm đã làm nổi trội phong cách nghệ thuật của Hoàng Phủ Ngọc Tường, đó là sự uyên bác, giàu chất thơ và giàu trí tưởng tượng.

 Sông Hương là nhân vật để bộc lộ tâm tình, là khách thể của trang viết trong sự trình bày cái tôi của nhà văn. Sông Hương chính là nhân vật để khảo cứu làm nên vẻ đẹp của xứ Huế. Chính vì vậy, sông Hương đã được nhìn nhận dưới nhiều góc độ không giống nhau, từ góc độ địa lí tới lịch sử và qua góc nhìn văn hóa, thơ ca.

Ở góc độ địa lí, Hoàng Phủ Ngọc Tường tìm hiểu trực tiếp sông Hương ở thượng nguồn để phát hiện nhiều vẻ đẹp không giống nhau của dòng sông. Đây là dòng sông có mối quan hệ mật thiết với dãy Trường Sơn. Có nhẽ vì thế nhưng nó tựa như “một bản trường ca rừng già với tiết tấu hùng tráng, dữ dội”. Sông Hương lúc “rần rộ giữa bóng cây đại nghìn, lúc mãnh liệt vượt qua ghềnh thác, lúc cuộn xoáy như cơn lốc dưới đáy vực sâu”. Sông Hương mang dáng vẻ trữ tình hiện đại “lúc dịu dàng, say đắm giữa những rặng dài chói lọi màu đỏ của hoa tử quy rừng.” Hoàng Phủ Ngọc Tường đã sử dụng giải pháp nhân hóa để độc giả cảm thu được sông Hương như một “cô gái Di- gan phóng khoáng và man dại” với “một khả năng gan góc, một tâm hồn tự do và trong sáng” làm cho dòng sông nổi trội ở vẻ đẹp phong cách, hùng vĩ. Nhà văn đã sử dụng hàng loạt động từ, tính từ gây ấn tượng mạnh: “rần rộ”, “mãnh liệt”, “cuộn xoáy”, “dịu dàng”, “say đắm”, “gan góc”, “tự do” để diễn tả từng trạng thái thay đổi của dòng sông. Tác giả còn sử dụng lối so sánh táo tợn, đặc thù đầy hình ảnh: Sông là “bản trường ca của rừng già”, là “cô gái Di- gan”, là “người mẹ phù sa”. Tác giả đã nhân hóa sông trong liên tưởng với một cô gái, đây là liên tưởng kín đáo, ấn tượng làm cho gương mặt sông Hương được nắm bắt ở chiều sâu và ở nhiều phương diện không giống nhau.

Dòng sông Hương gắn liền với nền văn hóa xứ sở của thị thành Huế

Trước lúc vào tới miền đất của kinh thành Huế, sông Hương “trở thành người yêu dịu dàng và thủy chung với cố đô”. Sông Hương là người con gái đẹp “nằm ngủ mơ mòng giữa cánh đồng Châu Hóa đầy hoa dại”. Sông đã thay đổi hình hài, làm mềm đi nét nữ tính của mình. Sông Hương đã bộc lộ được nét lịch lãm và tài hoa, đã thay đổi hình dáng “mềm như tấm lụa”, màu sắc “sớm xanh, trưa vàng, chiều tím” để dòng chảy trôi đi thực chậm. Sông Hương mang vẻ đẹp trầm ngâm như triết lí, như cổ thi được đặt trong mối quan hệ với vẻ đẹp của người con gái Di – gan. Lúc ra khỏi vùng núi, sông Hương như một nàng tiên được đánh thức bỗng bừng lên sức trẻ và niềm khát khao của tuổi thanh xuân để chuyển dòng liên tục. Dòng sông có ý thức tìm kiếm về thị thành, “vui tươi hẳn lên” lúc tìm đúng đường về, sông Hương còn là “người tài nữ đánh đàn lúc đêm khuya” ru mọi người vào giấc ngủ yên bình. Lúc chảy vào thị thành Huế, sông Hương như đã tìm thấy mình lúc gặp thị thành thân yêu, sông Hương đã vui tươi hẳn lên giữa những bãi xanh tươi của vùng ngoại thành Kim Long. “Dòng sông kéo một nét thẳng thực yên tâm theo hướng Tây Bắc- Đông Nam, tự uốn một cánh cung rất nhẹ nhõm sang Cồn Hến”, dòng sông mềm mại hẳn đi như tiếng “vâng” ko nói ra của tình yêu. Sông Hương duy nhất thuộc về một thị thành, là niềm tự hào của xứ Huế, của con người Huế. Sông Hương đã đánh thức được vong linh của dân tộc, khác hẳn với các dòng sông khác ở cảnh “lập lòe trong sương đêm những ánh lửa thuyền chài của một vong linh Mô – tê xưa cũ”.

Sông Hương được cảm nhận rất riêng trong sự tìm tòi thú vị của các nhà văn, nó có chút lẳng lơ, kín đáo của tình yêu. Nhìn bằng con mắt hội họa, sông Hương và những chi lưu của nó tạo nên những nét cổ truyền của cố đô. Qua cách cảm nhận âm nhạc, sông Hương như một điệu “slow” tình cảm dành riêng cho Huế, sâu lắng, trữ tình. Với cái nhìn đắm say của trái tim đa tình, sông Hương là người yêu dịu dàng và thủy chung được nhìn nhận ở nhiều phương diện dưới các góc độ không giống nhau. Dưới cái nhìn của Hoàng Phủ Ngọc Tường, sông Hương được đối sánh trong các ngành nghệ thuật, sông Hương về với Huế như hồn gặp xác, là tiếng nói của người con gái đi được nửa cuộc đời và tìm được người yêu nhân thực sự. Sông Hương đã làm cho Huế đẹp một cách trầm lặng và có chút gì đó lẳng lơ, kín đáo.

Sông Hương là dòng sông lịch sử. Dòng sông được khơi gợi trong sách “Dư địa chí” của Nguyễn Trãi nó mang tên là Linh Giang. Dòng sông viễn châu đã đấu tranh oanh liệt để bảo vệ biên giới phía Nam Tổ quốc qua những thế kỉ trung đại. Dòng sông đó còn vẻ vang soi bóng kinh thành Huế cùng người người hùng Nguyễn Huệ. Nó đã chứng kiến Cách mệnh tháng Tám, mùa xuân Mậu Thân 1986 bằng những chiến công rung rinh. Sông Hương đã chứng kiến biết bao sự kiện lịch sử, mang đậm dấu ấn thời kì.

Ko chỉ được nhìn ở dưới góc độ địa lí, lịch sử, sông Hương còn được nhìn dưới góc độ văn hóa và thơ ca. Từ góc độ văn hóa, trong cách nhìn với âm nhạc tác giả đã gắn sông Hương với một nền âm nhạc cổ điển Huế: “Sông Hương trở thành người tài nữ đánh đàn lúc đêm khuya”. Từ đó, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã liên hệ tới việc nghe hát trên sông Hương. Nhà văn đã đưa ra một minh chứng rằng: “Toàn thể nền âm nhạc cổ điển Huế được sinh thành trên mặt nước của dòng sông này trong một khoang thuyền nào đó giữa tiếng nước rơi bán âm của những mái chèo khuya”. Từ góc nhìn văn hóa, người nghệ sĩ đã tưởng tượng về đại thi hào Nguyễn Du, về Kiều: “Trong như tiếng hạc bay qua – Đục như tiếng suối mới sa nửa vời”. Nhà văn đã đặt hình ảnh dòng sông trong mối quan hệ với tiếng chuông chùa ngân nga lúc vào Huế để nhìn nhận. Từ âm thanh của cuộc sống, tác giả đã nói tới tiếng nước vỗ vào mạn thuyền tạo nên lên những điệu hò dân gian. Nhiều lần, nhà văn đã liên tưởng tới truyện Kiều của Nguyễn Du đại thi hào đã từng có thời kì sống ở Huế, truyện Kiều ra đời từ mảnh đất có truyền thống nhã nhạc cung đình để tạo nên nên cái nôi của văn học, văn hóa.

Từ góc độ thơ ca, sông Hương ko bao giờ lặp lại mình trong cảm hứng của những người nghệ sĩ. Mỗi thi sĩ đều có một khám phá riêng về nó. Hoàng Phủ Ngọc Tường đã làm dậy lên những vần thơ biếc xanh của Tản Đà: “Dòng sông trắng – Lá cây xanh”. Hình ảnh này với câu chữ của tác giả cho thấy sự đồng cảm của Hoàng Phủ Ngọc Tường về một sử thi viết giữa màu cỏ lá xanh tươi. Đây là minh chứng thời kì của những tâm hồn nhạy cảm của các thi nhân. Nhà văn cũng làm sống dậy, sông Hương hùng tráng như “kiếm dựng trời xanh” trong khí phách của Cao Bá Quát. Sông Hương quan hoài trong nỗi sầu vạn cổ của thơ Bà Huyện Thanh Quan, có sức mạnh phục sinh của tâm hồn trong thơ Tố Hữu. Điều kì diệu là nhà văn đã nhìn thấy sông Hương trong mối quan hệ với Kiều. Cách so sánh, liên tưởng của tác giả trong mối liên hệ giữa các mạch nguồn thơ ca chảy tha thiết trong văn học muôn thuở đã tạo nên một dấu ấn riêng về phong cách nghệ thuật của nhà văn giàu chất thơ.

“Người nào đã đặt tên cho dòng sông ?” là bài kí rực rỡ về con sông Hương của xứ Huế qua đó đã trình bày cái “tôi” tư nhân của Hoàng Phủ Ngọc Tường. Đó là một cái “tôi” tài hoa, uyên bác. Sông Hương được mô tả dưới nhiều góc độ không giống nhau, sông Hương là dòng sông của âm nhạc, của thơ ca, của lịch sử gắn liền với những nét rực rỡ về văn hóa, về vẻ đẹp của con người xứ Huế. Cái tôi uyên bác được trình bày ở sự vận dụng cái nhìn đa ngành, vận dụng tri thức của nhiều lĩnh vực nghệ thuật để khắc họa vẻ đẹp của dòng sông. Sông Hương được tô đậm ở nét đẹp trữ tình, thơ mộng. Sông Hương được mô tả qua chiều sâu văn hóa xứ Huế, nó như “người mẹ phù sa” bồi đắp cho vùng đất giàu truyền thống văn hóa từ bao đời nay. Sông Hương còn được cảm nhận qua lăng kính của tình yêu. Thủy trình của sông Hương là thủy trình có ý thức đi tìm người yêu mong đợi, lúc chảy giữa thị thành Huế, sông Hương mềm mại hẳn đi như một tiếng “vâng” ko nói ra của tình yêu. Trước lúc đổ ra cửa biển, sông Hương như “người con gái dùng dằng chia tay người yêu”, trình bày một nỗi niềm vương vấn một tí lẳng lơ kín đáo. Cái “tôi” của tác giả là một cái “tôi” nặng lòng với quê hương, xứ sở. Chắc hẳn, nhà văn phải yêu quê hương lắm thì mới có thể lột tả dòng sông quê hương một cách xuất sắc tương tự. Thi sĩ đã dành toàn thể tâm huyết của mình để theo dõi toàn thể thủy trình của dòng sông với vốn hiểu biết sâu rộng về các tri thức liên quan. Nhà văn đã quan sát tỉ mỉ dòng sông từ trước lúc vào thị thành rồi tới lúc đổ ra bể dòng sông đã có những thay đổi ra sao. Cái “tôi” của Hoàng Phủ Ngọc Tường thật là một cái “tôi” đa phong cách, mang dấu ấn riêng lẻ và giàu chất thơ. Nhà văn đã phát hiện và trân trọng vẻ đẹp của dòng sông và có những so sánh táo tợn với hình ảnh cô gái Di – gan, người mẹ phù sa, người tài nữ đánh đàn lúc đêm khuya. Nhà văn đã liên tưởng tới những thi sĩ khác cùng viết về sông Hương như Nguyễn Du, Tố Hữu, … nhà văn nhớ tới Kiều và muốn được đắm chìm trong những nhạc điệu ca Huế trên sông Hương. Tất cả những điều đó đã tạo nên một cái “tôi” riêng lẻ mang đậm dấu ấn phong cách nghệ thuật Hoàng Phủ Ngọc Tường.

Đoạn trích là đoạn văn xuôi súc tích và đầy chất thơ về sông Hương. Dưới cái nhìn tài hoa, uyên bác của tác giả, sông Hương được khám phá ở nhiều góc độ không giống nhau, từ địa lí lịch sử tới văn hóa, thơ ca. Nhà văn đã kết hợp linh hoạt giữa kể và tả sử dụng tài hoa các biện pháp tu từ nghệ thuật như nhân hóa, so sánh, ẩn dụ làm cho con sông từ vật vô tri vô giác nay bỗng trở thành có hồn , có tính cách, có tâm trạng lúc thì dịu dàng, si mê lúc lại mạnh mẽ, quyết liệt. Ngôn từ phong phú, nhiều chủng loại, giọng văn đầy biến hóa đã tạo nên tuyệt bút “Người nào đã đặt tên cho dòng sông?” mang nét riêng lẻ trong văn phong của tác giả.

Tùy bút “Người nào đã đặt tên cho dòng sông?” đã trình bày được tấm lòng yêu quê hương, yêu con người xứ Huế của nhà văn. Qua đó, cho thấy vốn hiểu biết sâu rộng và phong phú của nhà văn về các tri thức văn hóa, nghệ thuật. Bài kí trên đã khẳng định được thành công của tác giả trên tuyến đường văn học ở thể bút kí đồng thời cũng trình bày cái “tôi” tư nhân riêng lẻ, trữ tình. Nhà văn đã mang đến cho chúng ta một bài học về tình yêu tự nhiên, quê hương quốc gia. Bởi nếu có quê hương thì mới có chúng ta ngày hôm nay. Phải chăng vì thế nhưng trong thơ của Đỗ Trung Quân đã viết:

“Quê hương là gì hở mẹ
Nhưng mà cô giáo dạy phải yêu
Quê hương là gì hở mẹ
Người nào đi xa cũng nhớ nhiều”

“Người nào đã đặt tên cho dòng sông?” là một tìm tòi và trình bày sự mới mẻ của Hoàng Phủ Ngọc Tường đối với thể loại bút kí. Qua đó, tác giả đã ngợi ca vẻ đẹp của tự nhiên xứ Huế và khẳng định được tài năng uyên bác của mình. Chính vì thế nhưng sông Hương đã trở thành một dòng sông bất tử, luôn chảy trôi mãi cùng thời kì và trong tâm trí độc giả.

——————–HẾT———————-

Sau lúc đã Phân tích tác phẩm Người nào đã đặt tên cho dòng sông các em có thể đi vào Cảm nhận về Người nào đã đặt tên cho dòng sông hoặc tham khảo Soạn bài Người nào đã đặt tên cho dòng sông nhằm củng cố tri thức của mình về những nội dung văn học này.

https://thuthuat.taimienphi.vn/phan-tich-tac-pham-ai-da-dat-ten-cho-dong-song-cua-hoang-phu-ngoc-tuon-41555n

Xem thêm nhiều bài viết hay về Hỏi Đáp Văn Học

Bạn thấy bài viết Phân tích tác phẩm Người nào đã đặt tên cho dòng sông của Hoàng Phủ Ngọc Tường có khắc phục đươc vấn đề bạn tìm hiểu ko?, nếu  ko hãy comment góp ý thêm về Phân tích tác phẩm Người nào đã đặt tên cho dòng sông của Hoàng Phủ Ngọc Tường bên dưới để irdet.edu.vn có thể thay đổi & cải thiện nội dung tốt hơn cho độc giả nhé! Cám ơn bạn đã ghé thăm Website Viện Nghiên Cứu Và Phát Triển Công Nghệ Giáo Dục

#Phân #tích #tác #phẩm #đã #đặt #tên #cho #dòng #sông #của #Hoàng #Phủ #Ngọc #Tường