Quang Dũng quê ở Đan Phượng, Hà Tây (nay là Hà Nội), ông là một nghệ sĩ đa tài, vừa là nhạc sĩ, vừa là họa sĩ chính vì thế thơ ông rất giàu chất nhạc và chất họa. Quang Dũng còn là một người lính ưu tú, tham gia nhiều chiến trường không giống nhau, nên những vần thơ của ông về người lính rất chân thực và sống động, với sức truyền cảm mạnh mẽ, phong cách thơ ông gói gọn trong mấy từ: Phóng khoáng, hồn hậu, lãng mạn và tài hoa. Binh đoàn Tây Tiến được thành lập vào đầu năm 1947, thành phần chủ yếu là những thanh niên Hà thành, nhận nhiệm vụ phối hợp với quân nhân Lào để bảo vệ biên giới Việt- Lào, đánh mất dần lực lượng quân đội Pháp. Địa bàn hoạt động trải rộng suốt từ vùng Sơn La, Hòa Bình, tới Sầm Nứa (Lào), rồi vòng về vùng phía tây Thanh Hóa, phải hành quân nhiều lần, điều kiện tranh đấu vô cùng gian truân. Tây Tiến sáng tác cuối năm 1948, ở Phù Lưu Chanh, Quang Dũng hồi ức lại về những tháng ngày ở binh đoàn Tây Tiến. Ban sơ có tên là Nhớ Tây Tiến, sau đổi thành Tây Tiến, một nhan đề súc tích, cô đọng, nhưng vẫn trình bày rõ ràng xúc cảm chủ đạo của bài thơ là nỗi nhớ. Cảm hứng bao trùm bài thơ là cảm hứng lãng mạn và ý thức bi tráng.

Nỗi nhớ về một Tây Bắc dữ dội, được trình bày trong 14 câu thơ đầu.

“Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi!

……..

Mai Châu mùa em thơm nếp xôi”

Hai câu thơ đầu “Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi!/”Nhớ về rừng núi, nhớ chơi vơi”, gợi lên những nỗi nhớ, nỗi thương dâng trào về một thời đã qua, về một vùng đất đã xa. Lời gọi “Tây Tiến ơi” rất tha thiết khắc khoải, Tây Tiến ko chỉ là một cái tên nhưng mà dường như nó đã trở thành người thân yêu ruột thịt. Quang Dũng gọi tên “sông Mã” ngay từ những dòng thơ đầu, địa danh đó cũng là hiện thân tiêu biểu của vùng rừng núi Tây Bắc. Trên quãng đường hành quân, dòng sông đó ko chỉ là một địa danh trên bản đồ địa lý nhưng mà đã trở thành người bạn, người tri kỷ, là chứng nhân lịch sử đã chứng kiến biết bao đau thương, gian lao, vui buồn của người lính chiến trong suốt cuộc trường chinh. Thế nên trong nỗi nhớ của Quang Dũng, trước hết là nhớ về binh đoàn Tây Tiến thân yêu, sau là về Tây Bắc với dòng sông Mã vương đầy kỷ niệm. Ko chỉ có tương tự, trong ấn tượng, trong nỗi nhớ của thi sĩ còn có hình ảnh của rừng núi, đó là nỗi nhớ “chơi vơi” lạ lùng! Bởi với người lính xuất thân từ phố thị, thì hình ảnh rừng núi Tây Bắc hết sức xa lạ, đã để lại những ấn tượng thâm thúy trong lòng người lính chiến. Quang Dũng hai lần nhắc chữ “nhớ”, nhằm nhấn mạnh nỗi nhớ đang khắc khoải trong tâm hồn, đặc trưng “nhớ chơi vơi” lại là một cách diễn tả nỗi nhớ rất riêng của Quang Dũng. Đó là cảm giác, trơ trọi, hụt hẫng, chông chênh trong một nỗi hoài niệm xa xôi, bởi Tây Bắc đã xa lắm rồi, một Tây Bắc đầy sương mù, mây vờn quanh núi chơi vơi, hoang vắng, nhưng lắm oai hùng.

Nếu như 2 câu thơ đầu là nỗi nhớ bao trùm thì ở 12 câu thơ tiếp nỗi nhớ đó đã được thi sĩ khắc sâu qua nhiều kỷ niệm ấn tượng. Trước hết là nỗi nhớ về Sài Khao, Mường Lát trong, “Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi/Mường Lát hoa về trong đêm hơi”. Hai địa danh đã gợi nhắc về những địa bàn hoạt động của đoàn quân Tây Tiến, từ đó kéo ra các ko gian rộng lớn khác xuyên suốt cả bài thơ như Pha Luông, Mường Hịch, Mai Châu,… Hình như nỗi nhớ của thi sĩ dàn trải dài khắp chiều ko gian, mỗi nơi nhưng mà thi sĩ từng bước chân đi qua thì tâm hồn thi sĩ đều cảm thấy mến thương gắn bó, trích lời Chế Lan Viên “Nơi nao qua lòng lại chẳng mến thương”. Có thể nói mỗi một địa danh tượng trưng cho núi rừng Tây Bắc đều đã trở thành một kỷ niệm khắc sâu vào trong tâm tưởng của thi sĩ ko thể phai mờ, đó cũng là tình cảm thắm thiết sâu nặng, cũng trích lời Chế Lan Viên “Lúc ta ở chỉ là nơi đất ở/Lúc ta đi đất đã hóa tâm hồn”.

Hình ảnh “sương lấp đoàn quân mỏi” vốn gợi hình ảnh đoàn quân Tây Tiến trở về Mường Lát trong màn sương mờ mờ ảo của núi rừng Tây Bắc, gợi lên vẻ đẹp lãng mạn của tự nhiên núi rừng, đồng thời là vẻ đẹp đông đảo, kết đoàn của người lính chiến. Cảm giác “mỏi” hiện diện trong gân cốt người lính chiến, dường như vẫn còn như mới trong tâm hồn Quang Dũng, điều đó càng chứng tỏ nỗi nhớ thâm thúy của tác giả, bởi kỷ niệm càng nhỏ bao nhiêu thì nỗi nhớ là càng to lớn bấy nhiêu, nhớ kỹ tới cả cái “mỏi” hành quân xa! “Mường Lát hoa về trong đêm hơi”, hoa ở đây có thể hiểu là nghìn hoa của núi rừng, hiện thân cho vẻ đẹp của tự nhiên, nhưng có nhẽ xác thực hơn, thì hoa đó là ánh sáng của ngọn đuốc bập bùng trong đêm tựa đóa hoa lửa trong những đêm hành quân mờ mịt trở về Mường Lát. Hình ảnh ngọn hoa chúc vừa gợi lên nét lãng mạn, vừa hào hùng của một thời Tây Tiến…

Sau nỗi nhớ về Mường Lát về Sài Khao chính là kỷ niệm về những ngày hành quân tranh đấu đầy gian truân, về vùng núi rừng Tây Bắc lắm hiểm trở, nguy nan.

“Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm

Hẻo lánh cồn mây, súng ngửi trời

Nghìn thước lên cao, nghìn thước xuống

Nhà người nào Pha Luông mưa xa khơi”

Điệp từ “dốc” gợi lên cảnh những đỉnh dốc tiếp nối nhau, hết đỉnh dốc này lại tới đỉnh dốc khác, chẳng biết bao giờ mới hết. Từ láy “khúc khuỷu”, “thăm thẳm” gợi lên sự hiểm trở, vòng quanh, gồ ghề, thêm vào đó là sự cheo leo của núi rừng, bên là vách núi bên là vực thẳm, sự tun hút của cung đường. Cả câu thơ gợi mở một ko gian hành quân vừa cao lại vừa sâu rộng và người lính đang phải nỗ lực hết sức mình để vượt qua những chặng đường đầy nguy khó. Điệp ngữ “Nghìn thước” liên kết với nghệ thuật tương phản “lên cao-xuống”, cũng tiếp tục vừa gợi ra độ cao chót vót của đỉnh dốc, vừa gợi ra độ sâu thăm thẳm của đáy dốc. Lời thơ làm nổi trội được tính chất hùng vĩ, hiểm trở nổi trội của núi rừng Tây Bắc và nỗ lực vượt lên trên những trắc trở địa hình hành quân của người lính chiến lúc bấy giờ. Nhưng dẫu tự nhiên có hùng vĩ, trùng điệp, khúc khuỷu tới mấy thì cũng trở thành vô nghĩa dưới bước chân của binh đoàn Tây Tiến, người lính đã hiện lên với tầm vóc là một đối thủ xứng tầm của tự nhiên. Từ láy “hẻo lánh” trình bày sự hoang vắng, lạnh lẽo của núi rừng, nơi dường như chưa từng có bước chân người tới, chính vì người lính hành quân trên những ngọn núi cao chót vót, nên những “cồn mây” mới như đang quanh quẩn, như nô đùa dưới chân, ngỡ rằng người chiến binh đang bước đi trên mây chứ chẳng phải núi rừng.

Hình ảnh “súng ngửi trời” là một hình ảnh nhân hóa thú vị và đầy thông minh của Quang Dũng, vì người lính hành quân qua những đỉnh núi, nơi có thể chạm tới mây, thì những khẩu súng khoác trên vai, mũi súng dường như đang chọc thủng trời xanh kia, nói là “súng ngửi trời” đó là cách cảm nhận thật tinh nghịch của người lính trẻ lãng mạn, khôi hài và hồn nhiên. Câu thơ cuối có âm điệu thật khác so với ba câu thơ trên, lời thơ nhẹ nhõm trầm xuống, tưởng tượng như người lính chiến từ trên đỉnh núi cao nhưng mà phóng tầm mắt xuống, thấy những cảnh vật mơ hồ ko sắc nét, nhưng đó là tín hiệu của sự sống, “mưa xa khơi” gợi cảm giác khoan khoái mát lạnh của làn mưa trắng xóa. Đó là nét đẹp lãng mạn của núi rừng Tây Bắc, đồng thời cũng gợi lên trong tâm hồn người lính những cảm giác yên bình, về một chốn ngừng chân, để tiếp thêm động lực cho những chặng đường trước mắt.

Sau những ngày hành quân gian truân, thì hồi ức của Quang Dũng tiến về sự hi sinh của một người lính Tây Tiến.

“Anh bạn dãi dầu ko bước nữa

Gục lên súng mũ quên mất đời!”

Các gọi “anh bạn” trình bày tình cảm thân thiết trìu mến, cụm từ “ko bước nữa” và “quên mất đời” đều là cách nói tránh về cái chết, điều đó là giảm đi sự đau thương mất mát, đồng thời nhấn mạnh sự hy sinh cao cả của người lính chiến. Tư thế hi sinh “gục lên súng mũ”, trình bày ý thức người lính chiến dẫu có hy sinh cũng ko hề rời đi trách nhiệm, trang bị gắn bó với đời lính, đó là một tư thế ngang tàng, gan góc, quả cảm của người lính. Có thể nói trong hai dòng thơ trên có sự đớn đau xót xa của thi sĩ với người đồng chí đồng thời cũng là tấm lòng cảm phục với sự hy sinh người hùng đó. Lời thơ cũng cho thấy cái nhìn tỉnh táo và dũng cảm của Quang Dũng lúc viết về chiến tranh, nhưng ko hề giấu đi những nỗi đau mất mát.

Tiếp tới là nỗi nhớ về một thời gian truân và lãng mạn, điều đó được trình bày rõ ràng trong 4 dòng thơ sau:

“Chiều chiều oai linh thác gầm thét

Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người

Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói

Mai Châu mùa em thơm nếp xôi”

Cấu trúc thơ tân kỳ lạ mắt, dùng động từ mạnh mẽ trong câu “Chiều chiều oai linh thác gầm thét” trình bày cái dữ dội, hùng vĩ hoang vu của vùng núi rừng Tây Bắc. Tuy nhiên, ko chỉ ngừng lại ở sự hoang vu hùng vĩ, nhưng mà núi rừng nơi đây còn ẩn chứa những mối hung hiểm khôn lường, Quang Dũng viết “Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người”, nơi rừng thiêng nước độc, lại còn có sự hiện diện của dã thú. Mãi chìm trong những ký ức nhưng thi sĩ bỗng sực tỉnh “Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói/Mai Châu mùa em thơm nếp xôi”, Tây Tiến đã xa, Tây Bắc cũng đã xa lắm rồi, chỉ còn lại kỷ niệm. Nỗi nhớ ở đây được bộc lộ một cách tha thiết, cồn cào, nhớ cả về những bát cơm, nhang khói lửa, nắm xôi ấm tình quân dân, đồng thời cũng gợi lên một thời kháng chiến vừa vất vả vừa lãng mạn, thi vị nên thơ.

Suốt 14 dòng thơ đầu xoay xung quanh nỗi nhớ khôn nguôi về tự nhiên núi rừng Tây Bắc, về vẻ đẹp vượt lên trên khó khăn gian truân của người lính, sự hy sinh cao cả, nét lãng mạn trong tâm hồn người lính trẻ giữa những gian truân chất chồng. Bằng ngòi bút hào hoa và lãng mạn Quang Dũng đã diễn tả một cách chân thực nhất những nỗi nhớ khắc khoải trong tâm hồn của người lính chiến về một thời kháng chiến đã đi qua với giọng điệu phóng khoáng, hình ảnh thơ giàu sức gợi, nhịp thơ chuyển đổi, tất cả đã tạo nên một âm hưởng riêng, một sở thích riêng của người lính Tây Tiến.

—/—

Trên đây là các bài mẫu Mở bài Tây Tiến 14 câu đầu do Viện Nghiên Cứu Và Phát Triển Công Nghệ Giáo Dục sưu tầm và tổng hợp được, mong rằng với nội dung tham khảo này thì các em sẽ có thể hoàn thiện bài văn của mình tốt nhất!

Đăng bởi: Viện Nghiên Cứu Và Phát Triển Công Nghệ Giáo Dục

#Mở #bài #Tây #Tiến #câu #đầu