Bài thơ “Sóng” được sáng tác năm 1967. Đó là những năm tháng dân tộc đang bước vào cuộc kháng chiến chống đế quốc Mĩ và tay sai, là lúc thanh niên trai gái ào ào ra trận, cho nên đặt bài thơ trong hoàn cảnh đó mới thấy rõ được nỗi khát khao của người con gái trong tình yêu. Sóng được viết trong một chuyến đi thực tiễn tới vùng biển Diêm Điền (Thái Bình). Đứng trước bờ biển rộng mênh mông, rộng lớn với những con sóng ồ ạt xô vào bờ, trong lòng bà gợi lên nhiều suy tư, trằn trọc và xúc cảm, từ đó là nguồn cảm hứng để bà sáng tác bài thơ này

     Trước lúc “Sóng” ra đời, Xuân Quỳnh đã phải nếm trải những tan vỡ trong tình yêu. Đây là bài thơ tiêu biểu cho hồn thơ và phong cách thơ Xuân Quỳnh. Tác phẩm được in trong tập “Hoa dọc hào chiến đấu”.

     Qua hình tượng sóng, trên cơ sở khám phá sự tương đồng hòa hợp giữa sóng và em, bài thơ diễn tả những xúc cảm của người con gái trong tình yêu luôn tha thiết, nồng nàn, chung tình, muốn vượt lên thử thách của thời kì và sự hữu hạn của đời người để làm cho tình yêu đó trở thành bất tử. Từ đó, ta thấy được tình yêu là một tình cảm cao đẹp, một hạnh phúc lớn lao của con người.

2. Hình tượng sóng trong bài thơ Sóng

     Xuân Quỳnh là một trong những thi sĩ nữ khá nổi tiếng, xuất hiện trong thời kỳ chống Mỹ cứu nước. Xuân Quỳnh có một giọng thơ rất duyên, vừa đượm đà, vừa dịu dàng như chính tính cách của chị.

     Đề tài tình yêu luôn thu hút nhiều thi nhân. Tất cả là để tìm câu trả lời cho tình yêu là gì và tình yêu diễn ra từ đâu. Với Xuân Diệu: Làm sao khái niệm được Tình yêu… Xuân Quỳnh tới với thơ tình là để bộc bạch niềm khát khao về một tình yêu lý tưởng, lại vừa hướng tới một hạnh phúc đời thường giản dị và thiết thực. Hình tượng “sóng” trong bài thơ đã trình bày thật sinh động và lôi cuốn tâm trạng của người con gái đang yêu, bộc lộ vẻ đẹp tâm hồn của người phụ nữ trong tình yêu.

     Những khổ thơ trước hết nhân vật trữ tình đang đối diện với sóng, cảm nhận về sóng, tìm thấy mối liên hệ giữa sóng và khát vọng tình yêu.

     Hình tượng sóng ở khổ thơ đầu mang ý nghĩa tượng trưng cho tính khí và khả năng của người phụ nữ. Con sóng là hiện thân của các đối cực dữ dội – dịu êm – ồn ĩ – lặng lẽ. Con sóng trung thực và thẳng thắn: lúc sóng ko hiểu nổi mình thì con sóng tìm tới biển, tới chân trời thoáng rộng, tự do.

     Con sóng cũng tượng trưng cho khát vọng tình yêu muôn thuở của tuổi xanh. Con sóng nghìn đời nay vẫn thế, cứ đập vỗ vô hồi vô hạn. Tình yêu cũng vậy, luôn đồng nghĩa với tuổi xanh. Tất cả chúng tồn tại vĩnh hằng trên mặt đất này.

     Đứng trước sóng biển trùng trùng lớp lớp – nhân vật trữ tình (em) cảm nhận về xuất xứ kín đáo của tình yêu với hai câu hỏi: Sóng diễn ra từ gió – gió diễn ra từ đâu? lúc nào ta yêu nhau? Ko người nào có thể trả lời cặn kẽ được câu hỏi này.

     Đó chính là nỗi kín đáo của tình yêu và cũng vì càng kín đáo nên càng say đắm, lôi cuốn hơn.

     Lúc con người đối diện trước tự nhiên rộng lớn như biển khơi rất dễ sinh ra cảm giác nhỏ nhoi, bất lực, thậm chí rơi vào cảm giác hư vô. Nhưng với tâm hồn nữ tính mang khát vọng tình yêu mãnh liệt thì Xuân Quỳnh hướng tất cả vào tình yêu trần thế.

     Sóng tượng trưng cho nỗi nhớ của người phụ nữ lúc yêu, nhớ mọi nơi (ko gian) lòng sâu, mặt nước, nhớ mọi lúc (thời kì) “Ngày đêm ko ngủ được”, cũng như thế em nhớ anh tới nỗi “cả trong mơ còn thức”. Nghe qua có vẻ mơ hồ, vô lý. Nhưng ko, em lúc nào cũng nhớ tới anh, trong mơ, lúc thức, lúc ngủ, lúc tỉnh, lúc mơ. Nhớ chính là biểu thị của tình yêu, lúc hết nhớ, cũng là lúc tình yêu xong xuôi.

     Thi sĩ tiếp tục một cách nói rất lạ: “Dẫu xuôi về phương bắc – Dẫu ngược về phương nam”. Đây là cách nói ngược với cách nói thông thường (ngược bắc xuôi nam). Thi sĩ cố ý lạ hóa ngôn từ để gây ấn tượng. Sự tinh tế nằm ngay trong cái nghịch lý của tình yêu.

     Hơn nữa, đối với em, đâu chỉ có hai phương bắc và nam, nhưng mà còn có thêm một phương anh nữa, phương này là phương của tình yêu lứa đôi, là ko gian của tương tư.

     Cũng như Sóng, dù muôn vàn cách trở rồi cuối cùng cũng tới được bờ, “Em” ở đây, trên hành trình đi tìm hạnh phúc, cho dù gặp lắm hắc búa, trắc trở, nhưng tin tưởng rồi “Em” cũng sẽ tới tới bờ bến hạnh phúc.

     Cuộc đời tuy dài rộng, biển tuy vô tận rộng lớn, nhưng tình yêu vẫn được cảm nhận thật cụ thể trong từng tháng ngày. Sống trong tình yêu con người ko bao giờ cảm thấy hư vô nhưng mà cuộc đời luôn mới mẻ, đầy ý nghĩa.

     Cũng như sóng giữa biển lớn tình yêu. Em cũng muốn có được một tình yêu lớn lao, bất tử. “Em” nhân vật trữ tình ở đây bỗng vụt lớn để sánh ngang với đại dương. Quả là một nỗi khát khao lớn lao và cảm động.

     Quả thực, hình tượng sóng của bài thơ đã trình bày vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ trong tình yêu vừa tha thiết say đắm, vừa duyên dáng, nồng nàn nhưng mà vô cùng trong sáng cao đẹp của tình yêu lứa đôi muôn thuở.

     Sự liên tưởng hợp pháp, tự nhiên giữa đặc điểm của sóng và đặc điểm của người con gái đang yêu. Sự liên tưởng này tạo nên hai hình tượng song song, nhưng hai nhưng mà một. Câu thơ năm chữ với những câu ngắn, đều nhau, tạo nên một ý niệm về hình thể của các con sóng, như con sóng dâng trào nhưng có lúc chậm rãi nhẹ nhõm như lúc sóng êm biển lặng.

     Nhịp độ của các câu thơ thật nhiều chủng loại, mô phỏng cái nhiều chủng loại của nhịp sóng : 2/3 (dữ dội và dịu êm – Ồn ĩ và lặng lẽ). 1/2/2 (sông ko hiểu nổi mình – sóng tìm ra tận bể), 3/1/1 (Em nghĩ về anh, em), 3/2 (Em nghĩ về biển lớn – từ nơi nào sóng lên),… Các cặp câu đối xứng xuất hiện liên tục, câu sau thừa tiếp câu trước, tựa như những đợt sóng xô bờ, sóng tiếp sóng dào dạt. Âm điệu của bài thơ với nhiều sắc điệu nhiều chủng loại, phong phú, tạo nên vẻ tự nhiên cho bài thơ.

     Ngoài ra còn phải kể tới tính chất nữ tính trong cách diễn tả của Xuân Quỳnh, trong cách nhìn sóng của chị: thật dịu dàng đượm đà nhưng cũng thật dữ dội.

     Sóng là hình ảnh ẩn dụ của tâm trạng người con gái đang yêu, là sự hóa thân, phân thân của cái “tôi” trữ tình của thi sĩ. Cùng với hình tượng “Sóng”, ko thể ko xem xét nó trong mối tương quan với “Em”.

     Hình tượng sóng trước hết được gợi ra từ âm hưởng dào dạt, nhịp nhàng của bài thơ. Đó là nhịp của những con sóng trên đại dương liên tục, triền miên, vô hồi, vô hạn. Đó là âm điệu của một nỗi lòng đang tràn trề, đang khát khao tình yêu vô hạn, đang rung lên đồng điệu, hòa nhập với sóng biển.

     Qua hình tượng sóng, Xuân Quỳnh đã diễn tả vừa cụ thể vừa sinh động nhiều trạng thái, tâm trạng với những cung bậc tình cảm không giống nhau trong trái tim của người phụ nữ đang rộn rực khát khao yêu đương. Mỗi trạng thái tâm hồn cụ thể của người con gái đang yêu đều có thể tìm thấy sự tương đồng của nó với một khía cạnh, một đặc tính nào đó của sóng.

     Qua bài thơ Sóng, ta có thể cảm thu được vẻ đẹp tâm hồn của người phụ nữ trong tình yêu. Người phụ nữ đó , chủ động bộc bạch những khát khao yêu đương mãnh liệt và những rung động rộn rực trong lòng mình. Người phụ nữ đó thủy chung, nhưng ko còn nhẫn nhục cam chịu nữa. Nếu “sóng ko hiểu nổi mình” thì sóng dứt khoát từ bỏ nơi chật hẹp đó để “tìm ra tận bể”, tới cái cao rộng, bao dung..Đó là những nét mới mẻ ” hiện đại” trong tình yêu.

     Tâm hồn người phụ nữ đó khát khao, ko yên lặng. “Vì tình yêu muôn thuở – có bao giờ đứng yên” (Thuyền và Biển). Nhưng đó cũng là một tâm hồn thật trong sáng, thủy chung vô hạn. Quan niệm tình yêu tương tự rất thân thiện với mọi người và có gốc rễ trong tiềm thức dân tộc.

3. Vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ trong bài thơ Sóng

     Xuân Quỳnh là một trong những thi sĩ nữ khá nổi tiếng, xuất hiện trong thời kỳ chống Mỹ cứu nước. Xuân Quỳnh có một giọng thơ rất duyên, vừa đượm đà, vừa dịu dàng như chính tính cách của chị.

     Đề tài tình yêu luôn thu hút nhiều thi nhân. Tất cả là để tìm câu trả lời cho tình yêu là gì và tình yêu diễn ra từ đâu. Với Xuân Diệu: Làm sao khái niệm được Tình yêu… Xuân Quỳnh tới với thơ tình là để bộc bạch niềm khát khao về một tình yêu lý tưởng, lại vừa hướng tới một hạnh phúc đời thường giản dị và thiết thực. Hình tượng “sóng” trong bài thơ đã trình bày thật sinh động và lôi cuốn tâm trạng của người con gái đang yêu, bộc lộ vẻ đẹp tâm hồn của người phụ nữ trong tình yêu.

     Những khổ thơ trước hết nhân vật trữ tình đang đối diện với sóng, cảm nhận về sóng, tìm thấy mối liên hệ giữa sóng và khát vọng tình yêu.

     Hình tượng sóng ở khổ thơ đầu mang ý nghĩa tượng trưng cho tính khí và khả năng của người phụ nữ. Con sóng là hiện thân của các đối cực dữ dội – dịu êm – ồn ĩ – lặng lẽ. Con sóng trung thực và thẳng thắn: lúc sóng ko hiểu nổi mình thì con sóng tìm tới biển, tới chân trời thoáng rộng, tự do.

     Con sóng cũng tượng trưng cho khát vọng tình yêu muôn thuở của tuổi xanh. Con sóng nghìn đời nay vẫn thế, cứ đập vỗ vô hồi vô hạn. Tình yêu cũng vậy, luôn đồng nghĩa với tuổi xanh. Tất cả chúng tồn tại vĩnh hằng trên mặt đất này.

     Đứng trước sóng biển trùng trùng lớp lớp – nhân vật trữ tình (em) cảm nhận về xuất xứ kín đáo của tình yêu với hai câu hỏi: Sóng diễn ra từ gió – gió diễn ra từ đâu? lúc nào ta yêu nhau? Ko người nào có thể trả lời cặn kẽ được câu hỏi này.

     Đó chính là nỗi kín đáo của tình yêu và cũng vì càng kín đáo nên càng say đắm, lôi cuốn hơn.

     Lúc con người đối diện trước tự nhiên rộng lớn như biển khơi rất dễ sinh ra cảm giác nhỏ nhoi, bất lực, thậm chí rơi vào cảm giác hư vô. Nhưng với tâm hồn nữ tính mang khát vọng tình yêu mãnh liệt thì Xuân Quỳnh hướng tất cả vào tình yêu trần thế.

     Sóng tượng trưng cho nỗi nhớ của người phụ nữ lúc yêu, nhớ mọi nơi (ko gian) lòng sâu, mặt nước, nhớ mọi lúc (thời kì) “Ngày đêm ko ngủ được”, cũng như thế em nhớ anh tới nỗi “cả trong mơ còn thức”. Nghe qua có vẻ mơ hồ, vô lý. Nhưng ko, em lúc nào cũng nhớ tới anh, trong mơ, lúc thức, lúc ngủ, lúc tỉnh, lúc mơ. Nhớ chính là biểu thị của tình yêu, lúc hết nhớ, cũng là lúc tình yêu xong xuôi.

     Thi sĩ tiếp tục một cách nói rất lạ: “Dẫu xuôi về phương bắc – Dẫu ngược về phương nam”. Đây là cách nói ngược với cách nói thông thường (ngược bắc xuôi nam). Thi sĩ cố ý lạ hóa ngôn từ để gây ấn tượng. Sự tinh tế nằm ngay trong cái nghịch lý của tình yêu.

     Hơn nữa, đối với em, đâu chỉ có hai phương bắc và nam, nhưng mà còn có thêm một phương anh nữa, phương này là phương của tình yêu lứa đôi, là ko gian của tương tư.

     Cũng như Sóng, dù muôn vàn cách trở rồi cuối cùng cũng tới được bờ, “Em” ở đây, trên hành trình đi tìm hạnh phúc, cho dù gặp lắm hắc búa, trắc trở, nhưng tin tưởng rồi “Em” cũng sẽ tới tới bờ bến hạnh phúc.

     Cuộc đời tuy dài rộng, biển tuy vô tận rộng lớn, nhưng tình yêu vẫn được cảm nhận thật cụ thể trong từng tháng ngày. Sống trong tình yêu con người ko bao giờ cảm thấy hư vô nhưng mà cuộc đời luôn mới mẻ, đầy ý nghĩa.

     Cũng như sóng giữa biển lớn tình yêu. Em cũng muốn có được một tình yêu lớn lao, bất tử. “Em” nhân vật trữ tình ở đây bỗng vụt lớn để sánh ngang với đại dương. Quả là một nỗi khát khao lớn lao và cảm động.

     Quả thực, hình tượng sóng của bài thơ đã trình bày vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ trong tình yêu vừa tha thiết say đắm, vừa duyên dáng, nồng nàn nhưng mà vô cùng trong sáng cao đẹp của tình yêu lứa đôi muôn thuở.

     Sự liên tưởng hợp pháp, tự nhiên giữa đặc điểm của sóng và đặc điểm của người con gái đang yêu. Sự liên tưởng này tạo nên hai hình tượng song song, nhưng hai nhưng mà một. Câu thơ năm chữ với những câu ngắn, đều nhau, tạo nên một ý niệm về hình thể của các con sóng, như con sóng dâng trào nhưng có lúc chậm rãi nhẹ nhõm như lúc sóng êm biển lặng.

     Nhịp độ của các câu thơ thật nhiều chủng loại, mô phỏng cái nhiều chủng loại của nhịp sóng : 2/3 (dữ dội và dịu êm – Ồn ĩ và lặng lẽ). 1/2/2 (sông ko hiểu nổi mình – sóng tìm ra tận bể), 3/1/1 (Em nghĩ về anh, em), 3/2 (Em nghĩ về biển lớn – từ nơi nào sóng lên),… Các cặp câu đối xứng xuất hiện liên tục, câu sau thừa tiếp câu trước, tựa như những đợt sóng xô bờ, sóng tiếp sóng dào dạt. Âm điệu của bài thơ với nhiều sắc điệu nhiều chủng loại, phong phú, tạo nên vẻ tự nhiên cho bài thơ.

     Ngoài ra còn phải kể tới tính chất nữ tính trong cách diễn tả của Xuân Quỳnh, trong cách nhìn sóng của chị: thật dịu dàng đượm đà nhưng cũng thật dữ dội.

     Sóng là hình ảnh ẩn dụ của tâm trạng người con gái đang yêu, là sự hóa thân, phân thân của cái “tôi” trữ tình của thi sĩ. Cùng với hình tượng “Sóng”, ko thể ko xem xét nó trong mối tương quan với “Em”.

     Hình tượng sóng trước hết được gợi ra từ âm hưởng dào dạt, nhịp nhàng của bài thơ. Đó là nhịp của những con sóng trên đại dương liên tục, triền miên, vô hồi, vô hạn. Đó là âm điệu của một nỗi lòng đang tràn trề, đang khát khao tình yêu vô hạn, đang rung lên đồng điệu, hòa nhập với sóng biển.

     Qua hình tượng sóng, Xuân Quỳnh đã diễn tả vừa cụ thể vừa sinh động nhiều trạng thái, tâm trạng với những cung bậc tình cảm không giống nhau trong trái tim của người phụ nữ đang rộn rực khát khao yêu đương. Mỗi trạng thái tâm hồn cụ thể của người con gái đang yêu đều có thể tìm thấy sự tương đồng của nó với một khía cạnh, một đặc tính nào đó của sóng.

     Qua bài thơ Sóng, ta có thể cảm thu được vẻ đẹp tâm hồn của người phụ nữ trong tình yêu. Người phụ nữ đó , chủ động bộc bạch những khát khao yêu đương mãnh liệt và những rung động rộn rực trong lòng mình. Người phụ nữ đó thủy chung, nhưng ko còn nhẫn nhục cam chịu nữa. Nếu “sóng ko hiểu nổi mình” thì sóng dứt khoát từ bỏ nơi chật hẹp đó để “tìm ra tận bể”, tới cái cao rộng, bao dung..Đó là những nét mới mẻ ” hiện đại” trong tình yêu.

     Tâm hồn người phụ nữ đó khát khao, ko yên lặng. “Vì tình yêu muôn thuở – có bao giờ đứng yên” (Thuyền và Biển). Nhưng đó cũng là một tâm hồn thật trong sáng, thủy chung vô hạn. Quan niệm tình yêu tương tự rất thân thiện với mọi người và có gốc rễ trong tiềm thức dân tộc.

4. Phân tích vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ trong bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh

     Xuân Quỳnh từng viết “Thơ với cuộc sống cũng như người con gái đối với gia đình, cái để làm quen là nhan sắc nhưng cái để sống với nhau trong khoảng thời gian dài là tiết hạnh.”. Đó là quan niệm về thơ ca, và cũng là quan niệm về con người nhưng mà nữ sĩ trình bày trong các tác phẩm của mình. Nữ sĩ ko tả dáng mày hàng mi nhưng mà đi vào toàn cầu nội tâm của người phụ nữ để khám phá. Đó cũng là những điều nhưng mà thi sĩ muốn gửi gắm thông qua bài thơ “Sóng”. Mượn hình tượng sóng, thi sĩ đã nói lên những suy nghĩ, chiêm nghiệm về vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ trong tình yêu.

     Xuân Quỳnh là thi sĩ nổi trội trong phong trào thơ thời chống Mĩ cứu nước. Các tác phẩm của Xuân Quỳnh là tiếng nói đặm đà của xúc cảm, mang thiên tính nữ của một tâm hồn phụ nữ luôn khát khao mến thương. “Sóng” được sáng tác năm 1967 nhân chuyến đi vào Diêm Điền, Thái Bình của nữ sĩ. Hình tượng sóng là hình tượng trung tâm của tác phẩm, là hóa thân của nhân vật trữ tình “em”. Thông qua hình tượng sóng, thi sĩ bộc lộ những khám phá của mình về tình yêu và còn để trình bày, khắc họa nét đẹp của tâm hồn người phụ nữ trong tình yêu.

     Người phụ nữ hiểu được trái tim mình cũng là hiểu được những quy luật trong tình yêu:

“Dữ dội và dịu êm
Ồn ĩ và lặng lẽ”

     Sóng mang trong mình những đối cực “dữ dội” – “dịu êm”, “ồn ĩ” – “lặng lẽ”. Đó cũng là những cung bậc xúc cảm của người phụ nữ trong tình yêu. Con sóng tự nhiên lúc dữ dội lúc dịu êm thì tâm hồn người phụ nữ trong tình yêu cũng có lúc êm đềm lúc lại giông tố. Giữa những đối cực, thi sĩ đặt một liên từ “và”. Từ “và” đã trình bày sự song song giữa các đối cực. Sự tinh tế còn nằm ở trật tự sắp xếp từ. Con sóng tự nhiên bao giờ cũng đổ về phía dịu êm, cũng như người phụ nữ trong tình yêu bao giờ cũng mang nhiều hơn những nét dịu dàng, mang đậm tính nữ. Người phụ nữ đã khám phá ra một quy luật trong tình yêu: tình yêu cũng giống như sóng, đó ko phải là một trạng thái tâm lý thuần nhất nhưng mà là sự hòa kết của những trạng thái đối lập giống như nốt trầm bổng của một bản nhạc.

     Sự chảy trôi, hành trình của mỗi cơn sóng còn là khám phá về một quy luật nữa của tình yêu nhưng mà người phụ nữ đã nhìn thấy lúc đứng trước muôn trùng bể:

“Sông ko hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể”

     Những con sóng luôn có xu thế tìm ra biển lớn. “Sông” chính là những giới hạn con sóng phải vượt qua để tới biển. Người phụ nữ ở đây đã thấm nhuần một chân lý: hành trình sóng ra biển cũng là hành trình con người tìm tới với tình yêu. Muốn tới được bờ bến hạnh phúc, mỗi chúng ta đều cần vượt qua những giới hạn tư nhân chật hẹp để hòa nhập vào biển đời rộng lớn. Đó là hành trình xả thân tự nguyện và được sống trọn vẹn là mình.

     Khám phá sóng trong những chiều kích ko gian, người phụ nữ còn đứng ở ngày nay để nhìn sóng trong những chiều thời kì không giống nhau để khám phá ra một quy luật:

“Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bổi hổi trong ngực trẻ”

     Từ ngày xưa cho tới ngày sau, sóng vẫn mãi vỗ nhịp ngoài đại dương, làm nên sức sống cho đại dương. Tình yêu cũng thế, tình yêu muôn thuở vẫn mãi rộn rực trong trái tim, làm nên sự sống, làm nên sức trẻ cho con người. Người phụ nữ đã nhìn thấy: tình yêu ko có tuổi, và một trái tim luôn yêu là một trái tim trẻ mãi bất kể sự chảy trôi của thời kì. Chính vì thấu hiểu trái tim yêu nên người phụ nữ, bằng xúc cảm chứ ko phải bằng lý trí, đã khám phá ra những quy luật muôn thuở trong tình yêu như thế.

     Đã hiểu thì muốn hiểu cho tới tận cùng. Người phụ nữ với trái tim yêu luôn mang trong mình khát khao khám phá cội nguồn của tình yêu:

“Trước muôn trùng sóng bể
Em nghĩ về anh, em
Em nghĩ về biển lớn
Từ nơi nào sóng lên?”

     Những con sóng trong “muôn trùng sóng bể” lúc ẩn lúc lại trào lên cũng như những băn khoăn, trằn trọc trong lòng người phụ nữ. Nương theo những con sóng, “em” mở màn hành trình tìm kiếm nơi khởi nguồn của tình yêu, phân tích, lý giải thực chất của tình yêu. Đó cũng là mong muốn luôn đời của biết bao lứa đôi. Băn khoăn là thế, tìm về câu trả lời thì người phụ nữ lại chăng thể lý giải nổi:

“Sóng diễn ra từ gió
Gió diễn ra từ đâu?
Em cũng ko biết nữa
Lúc nào ta yêu nhau”

     Đoạn thơ vừa là sự thú nhận về sự bất lực của người phụ nữ trên hành trình tìm kiếm cội nguồn tình yêu vừa là sự thức nhận thâm thúy về một chân lý: tình yêu là điều huyền diệu của cuộc sống, con người chỉ có thể cảm nhận chứ ko thể truy tìm được nơi khởi nguồn và cũng ko thể bao giờ giảng nghĩa được tình yêu.

     Người phụ nữ hiện lên tựa như con sóng ngày đêm ko thôi tiếng hát của một tâm trạng luôn tràn trề nhớ nhung:

“Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm ko ngủ được”

     Điệp từ “sóng” gợi hình những con sóng thương nhớ cứ dâng lên dào dạt, hết lớp này tới lớp khác trong trái tim của người phụ nữ, vừa gợi ra nhịp dạt dào sôi trào trong lòng của người phụ nữ lắng sâu với nỗi thương nhớ. Sự tương phản “ngày” – “đêm”, “trong lòng sâu” – “trên mặt nước” khiến nỗi nhớ bao trùm các chiều thời kì, chiếm lĩnh các chiều ko gian. Người đọc như tưởng tượng trái tim người con gái đáng yêu giống như một đại dương mênh mông ko lúc nào yên lặng với những con sóng của nhung nhớ. Tình yêu sôi nổi, nỗi nhớ nhung đậm sâu khiến “em” phải thốt lên:

“Lòng em nhớ tới anh
Cả trong mơ còn thức”

     Nỗi nhớ ko chỉ hiện diện trong ý thức của người phụ nữ nhưng mà còn lắng sâu vào tiềm thức để xuất hiện trong những giấc mơ. Cái dạt dào, sôi trào, cái da diết, sâu lắng của nỗi thương nhớ đã khiến những con sóng tràn bờ. Dung lượng câu thư từ bốn thành sáu câu để biểu đạt tới tận cùng của nỗi nhớ. Tâm hồn người phụ nữ sôi nổi, đắm say, nồng nàn và mãnh liệt với một nỗi nhớ cồn cào, da diết.

     Yêu sâu đậm, nên người phụ nữ còn mang vẻ đẹp của một tấm lòng son sắt, thủy chung:

“Dẫu xuôi về phương bắc
Dẫu ngược về phương nam
Nơi nào em cũng nghĩ
Hướng về anh – một phương”

     Thi sĩ đã đặt khái niệm “phương anh” kế bên “phương bắc”, “phương nam” để phân biệt hai chiều ko gian: ko gian địa lý và ko gian tình yêu. Nếu trong ko gian địa lý của bốn phương tám hướng và bước chân con người có thể lạc lối thì trong ko gian tình yêu, “em” chỉ biết tới một phương duy nhất là anh. Các chữ “ngược”, “xuôi” vừa trình bày một tình yêu vững bền được thử thách qua tạo nên chính lên thác xuống ghềnh vừa nhấp nhoáng bóng vía người phụ nữ lấy điểm tựa là tình yêu để toan lo xuôi ngược trong hành trình không giống nhau của cuộc sống. Đoạn thơ là hình ảnh của một trái tim yêu thành tâm.

     Người phụ nữ yêu thành tâm, luôn khát vọng nên trái tim cũng giàu niềm tin:

“Ở ngoài kia đại dương
Trăm nghìn con sóng đó
Con nào chẳng tới bờ
Dù muôn vời cách trở”

     “Em” đứng trước hình ảnh sóng xô bờ, lặng ngắm những lớp sóng vượt qua mọi sự rộng dài của ko gian và thời kì để chính mình nắm giữ niềm tin vào đích tới cuối cùng của bản thân. Tựa như con sóng đó, người phụ nữ cũng có thể vượt qua lên tất cả, đoạt được chặng đường dài để tìm kiếm và nắm giữ tình yêu, để tới với điểm cuối là bờ bến hạnh phúc.

     Dù tin tưởng vào trái tim mình nhưng người phụ nữ vẫn mang những nét lo lắng về sự chảy trôi của thời kì:

“Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn đi qua
Như biển kia dẫu rộng
Mây vẫn bay về xa”

     “Em” lo rằng biển rộng nhưng mây vẫn khuất lấp theo cơ gió đưa đi xa, như tình yêu cũng ko mãi là vĩnh viễn, cũng có thể phai nhạt trong dòng chảy của thời kì. Đó là nét đẹp của một tâm hồn đa sầu đa cảm, của một trái tim nhạy cảm trước tình yêu.

     Dù có lúc trầm lúc bổng nhưng trái tim người phụ nữ luôn ước vọng có một tình yêu vĩnh hằng:

“Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để nghìn năm còn vỗ”

     Những con sóng nhỏ mãi tồn tại trong cái vô tận của và vĩnh hằng của đại dương. Người phụ nữ mong muốn được hóa thân thành những con sóng đó, để cũng được sống mãi trong “biển lớn tình yêu”, để trái tim mãi rộn rực nhịp đập mến thương. Yêu ko chỉ là khát vọng nhưng mà nó dường như đã trở thành tôn giáo của người phụ nữ, đủ lớn và đủ thiêng liêng để họ sẵn sàng hóa thân, hy sinh và hiến dâng.

     Thi sĩ đã mượn hình ảnh sóng, cho sóng một tâm hồn, biến sóng thành một chủ thể tâm trạng để trình bày trái tim yêu của người phụ nữ. Thể thơ năm chữ, nhịp độ câu thơ linh hoạt, lay động, đặc thù là sự phá cách từ bốn chữ sang năm chữ ở khổ thơ thứ năm đã khắc họa sâu hơn, trình bày rõ ràng sự chảy tràn của những nhịp yêu trong trái tim người phụ nữ. Tiếng nói thơ giản dị, trong sáng, hình ảnh thơ giàu sức gợi.

     Vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ trong tình yêu trình bày qua hình tượng sóng vừa mang những nét truyền thống vừa mang những nét hiện đại. Sự gắn kết hài hòa chuyển thành sự hòa kết trong một tâm hồn đã tạo ra nét rất riêng cho vẻ đẹp người phụ nữ trong thơ Xuân Quỳnh. Đó cũng là nét suy nghĩ, nét thương nét nhớ của chính Xuân Quỳnh, là sự gửi gắm chính mình của tác giả cho câu thơ.

Đăng bởi: Viện Nghiên Cứu Và Phát Triển Công Nghệ Giáo Dục

#Lời #bài #thơ #Sóng #Xuân #Quỳnh #hay #nhất